Balon Balığı da ellerinde patladı

Yazımızın konusu son yıllarda Balon Balıklarından dolayı ülkemizde yaşanan can kayıpları ve bu sürecin de tüm diğer süreçlerde olduğu gibi AKP’giller İktidarı tarafından doğru yürütülememesi.

Bu kadar sorunun içinde sıra Balon Balığı’na mı geldi, diye düşünülecek belki.

Ama bu öyle bir balık ki, şimdiye kadar 5 kişinin ölümüne sebep oldu. Bundan sonra da şu ana kadar olduğu gibi herhangi bir tedbir alınmaması durumunda sayı artabilir.

Üstelik ana halkayı da kaçırmamak lazım. Yani Kovid-19 sürecinden tutun da ülkemizdeki hiçbir sorunu yönetemeyen ve sona yaklaşan AKP’giller’in bu kadar basit denebilecek bir süreci nasıl yönetemediğinin hikayesi bu…

Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran’ın yaptığı açıklamaya göre, artık Hatay’dan Çanakkale’ye kadar hemen hemen tüm kıyılarımıza yayılmış olan Balon Balıkları sadece Türkiye kıyılarını değil, İsrail’den Suriye’ye, Yunanistan’dan İtalya’ya, Tunus’tan Mısır’a, Cezayir’den İspanya’ya kadar tüm Akdeniz’i istila etmiş durumda. Balon Balıklarının balıkçılık ve yerli balık türlerimiz üzerinde de olumsuz etkileri var. Balon Balığı, ülkemizdeki yerel balık türleriyle üreme, beslenme ve barınma alanları için rekabete girerek denizlerimizdeki yerel türlerin azalmasına sebep oluyor.

Konunun bir de halk sağlığı yönü var. 200’ün üzerinde farklı türü bulunan Balon Balıkları isimlerini tehlike anında kendilerini şişirebilme özelliklerinden alıyorlar. Bu balıkların en önemli özelliğiyse sahip oldukları ölümcül toksin. Balon balıklarının büyük çoğunluğu, dünyada bilinen denize özgü en güçlü zehirlerden birisi olan Tetrodotoksin (TTX) isimli zehri içeriyorlar.

Tetrodotoksin zehri sıcaklık değişimine karşı dirençli bir nörotoksindir. Bu nedenle Tetrodotoksin içeren bir Balon Balığı pişirilse bile zehir etkisini kaybetmiyor ve ölümcül zehirlenmelere yol açabiliyor. Ayrıca bu zehir, balığın birçok organında bulunabiliyor. Bu yüzden Balon Balığı’nın kas dokusu, derisi ya da iç organları temizlenmiş olsa dahi öldürücü olabiliyor.

Avrupa Birliği, Balon Balıkları denizleri henüz bu kadar istila etmemişken, 2004 yılında tüm balon balığı türlerinin avlanmasını, karaya çıkarılmasını, satışını ve tüketimini yasaklamıştır. Bizde ise, 2020 yılında 8 Balon Balığı türünün avcılığı izne tabi hale getirilmiştir. Yani buna 8 Balon Balığı için kısmi yasak diyebiliriz.

Neden 8 tür, diğer türler zehirli değil midir?

Ayrıca Zehirlenme vakaları genellikle amatör balıkçılarda rastlanmasına rağmen, “Amatör Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ”de balon balıklarına yönelik hiçbir yasaklama getirilmemiştir.

4 Mayıs 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı adı altında, popülasyonunun azaltılması, sucul biyoçeşitliliğin ve stokların korunması gerekçesiyle Balon Balığı avcılığına destek getirildi. Ancak AB ülkelerinde Balon Balığı türlerinin avlanması ve karaya çıkarılması bile yasaklanmışken, adı geçen kararda avlanan Balon Balıklarının ne olacağına ilişkin bir detay bulunmuyor. Kararın neredeyse tamamı ödemenin nasıl yapılacağı gibi konular üzerine. Yani elin oğlu balığı avlamanın balıkçıların ekipmanlarına zarar verdiğinden, avladıktan sonra karaya çıkarmanın tehlikeli olduğundan hareketle bu yasaklamayı yaparken, ülkemizde Balon Balığı toplama yöntemiyle balığın kökünü kurutmak gibi hiçbir bilimsel veriye dayanmayan bir yola gidiliyor.

Avcılar, balığı avladıkları ekipmanlarla başka balıklar da avlayacak. Balon balıkları karaya çıkarılacak, peki sonra kuvvetli bir zehir taşıyan bu balıklar ne olacak? Tüketimi nasıl engellenecek? Bu soruların cevabı yok.

Balon Balığı zehirlenmesi sağlıkçılarımız açısından da yeni bir kavram olduğu için bazı zorluklar yaşanabilmektedir. Zehirlenen insanlarımızın tedavilerinin doğru ve hızlı yapılabilmesi için özellikle zehirlenme vakalarının yaşandığı kıyı bölgelerinde sağlık birimlerinin Balon Balığı zehirlenmesine ilişkin bilgilendirilmesi gerekir. Ancak bu yapılmadığı için zehirlenme vakaları anlaşılamamaktadır. Örneğin Hatay’da Balon Balığı yediği için zehirlenerek hayatını kaybeden kişinin ölümü kayıtlara kalp krizi olarak geçmiştir. Bu durum, Balon Balığı’nın neden olduğu zehirlenme ve ölüm vakalarının kayıt altına alınamamasına ve riskin gerçek boyutunun da anlaşılamamasına neden olmaktadır.

İlgili Bakanlık tarafından kamuoyunda Balon Balıklarının zehirli olduğu ve tüketilmemesi gerektiği konusunda farkındalık çalışmaları yapılması gerekirken, Bakanlıktan bu konuda net bir açıklama yapılmıyor. Özellikle zehirlenmelerin daha fazla rastlandığı kıyı bölgelerinde görülebilir yerlere tabelalarla, balıkçıların bulunduğu alanlara bilgilendirme yapmak gibi basit bir tedbir bile gereksiz görülüyor AKP’giller için. Bu duyuru tabelaları din istismarı için kullanılacak. Balon Balığı’nı yiyen 3-5 kişicik zaten, anlayış bu…

AKP’giller’in Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdürü Serkan Erkan, kamuoyuyla ilginç bilgiler paylaşıyor:

“İnşallah ilaç sanayinde kullanılabilmesi adına çalışmalarımız devam ediyor. Norveç ve Kanada’dan başvurular, talep var. Toksin maddeyi izole edip alma konusunda başvuruları var. Bakanlığımızın yetkilileri bunları değerlendiriyor.”, diyor.

Balon Balığı zehrinin hangi ilaçların hammaddesi olarak ve hangi hastalıklarda kullanılacağına ilişkin bir açıklama yok. 2019 yılından beri Kanada’ya bu zehri satmaya çalışan yetkililerimizin 2 yıldır neden bir arpa boyu yol gidemediklerinin açıklaması yok.

Ne diyorlar peki?

İnşallah o zehri satacağız, inşallah…

Modern tıpta Tetrodoksin içeren bir ilaç var mıdır? Hangi ilaçta hangi tedavi için kullanılmaktadır, bilinmiyor.

AKP’giller İktidarı, ülkemizin ve halkımızın hiçbir sorununu çözmediği gibi, Balon Balığı sorununu da çözemez.

Denizlerimizdeki Balon Balığı istilasının nasıl önleneceği, yerel türlerin nasıl korunacağı üzerine bilim insanlarının araştırma yapması için teşvik edilmesi, araştırma sonuçlarına göre kıyı ülkelerle de işbirliği içerisinde tedbirler alınması gerekir.

Halkımızın, başta Balon Balığı zehirlenme riskinin en fazla olduğu yerlerde yaşayanlar olmak üzere, etinin zehirli olduğu, tüketilmemesi ve avlanmaması gerektiği konusunda yaygın bir şekilde bilgilendirilmesi gerekir.

Hem ticari ve hem de amatör balıkçılar için tüm Balon Balığı türlerinin avlanması için yasak getirilmesi gerekir. Sadece avlanma yasağı da yetmez, karaya çıkarılması da yasaklanmalıdır. 05.05.2021