Kanaky (Yeni Kaledonya) Halkı Fransız Sömürgecilerinden Bağımsızlığını Er Geç Kazanacak!
M. Gürdal Çıngı

Hatırlayacağımız gibi, Fransa’nın Okyanusya’daki sömürgelerinden Kanaky (Yeni Kaledonya) Halkı, geçtiğimiz yıl Mayıs ayında Fransız sömürgecilerine karşı, geçmişte birçok kez yaptığı gibi, protesto eylemleri gerçekleştirdi, isyan etti ve Bağımsızlığını talep etti.
Bu eylemler sırasında 14 protestocu yaşamını yitirdi, onlarcası yaralandı. Fransız Emperyalistleri, olağanüstü hâl ilan ederek, Kanaky Adası’na yeni askeri birlikler sevk ederek, asker ve polis marifetiyle eylemleri zorla sonlandırdılar.
Ama diğer yandan da Kanaky Halkının temsilcileriyle görüşmelere oturmak zorunda kaldılar. Ve nihayetinde Kanaky Halkı, geçtiğimiz günlerde, Bağımsızlık yolunda (şu an için tümüyle bağımsızlığı elde edemese de) önemli bir kazanım sağladı.
Bu kazanımlara gelmeden önce, yine hatırlayacağımız gibi, biz de geçtiğimiz yıl yine bu aylarda, Haziran 2024’te, Kanaky (Yeni Kaledonya)’yı tanıtan ve olayların nedenlerini ve sonuçların derinlemesine inceleyen bir yazı yazdık gazetemiz Kurtuluş Yolu’nda; “Kanaky’de Emperyalizmin İnsanlık Dışı, İğrenç, Kanlı İçyüzü Bir Kez Daha Sırıtıyor!” başlıklı. Yazıya aşağıdaki linkten erişebilirsiniz:
https://kurtulusyolu.org/kanakyde-emperyalizmin-insanlik-disi-igrenc-kanli-icyuzu-bir-kez-daha-siritiyor/
Ve bu yazıda, Kanaky (Yeni Kaledonya)’nın tarihinden başlayarak günümüze kadar olan süreç hakkında bilgilendirmelerde bulunduk. Fransız Emperyalistlerinin sömürgeci, zalim içyüzlerini teşhir ettik. Ve sonuç olarak yazımızda Kanaky Halkının (bölgenin gerçek sahibi yerli Kanak Halkının) er ya da geç Bağımsızlığını elde edeceğini somut örneklerle anlattık.
Yazımızda Kanaky’i şöyle tanıttık:
“Kanaky-Yeni Kaledonya Adası ve ona bağlı adalar, Okyanusya Kıtası içinde yer alan ve Melanezya bölgesini oluşturan; Yeni Gine, Bismarck takımadaları, Louisiade takımadaları, Solomon ve Fiji adaları ile Vanuatu ve ona bağlı adalar topluluğu içinde, Büyük Okyanus’un güneybatısında yer alır.
“(…)
“Olay şu ki Kanaky; özünde Fransız Sömürgesi, görünüşte, resmiyette Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu Üyesi Özel Bir Bölge olarak Fransa’ya bağlı!
“Hem de birbirleriyle aralarında 17 bin kilometre mesafe olmasına rağmen…
“Fransız bir Yüksek Komiser aracılığıyla yönetiliyor Kanaky. Görünürde hükümeti var. Seçimler yapılıyor, referandumlar yapılıyor vs… Ama sömürge gerçeklikte. Adada Fransız Ordusuna bağlı birlikler, polisler ve idari görevliler var. Ayrıca da Fransa’dan 1774’ten itibaren gelmiş-getirilmiş Fransız sömürgecileri var.
“Yazdığımız gibi, Adanın, ülkenin adı yerli dilde Kanaky ama Fransız sömürgeciler adayı ele geçirdiklerinde Yeni Kaledonya adını veriyorlar. Nedeni de şu:
“Romalılar döneminden bu yana İskoçya bölgesi Kaledonya olarak adlandırılmaktaydı. James Cook 1774 yılında adayı Avrupalı olarak ilk defa keşfettiğinde bölgeyi İskoçya’nın kuzey bölgelerine benzetmesi nedeniyle bölgeye Yeni İskoçya anlamına gelen bu ismi vermiştir.”
(https://tr.wikipedia.org/wiki/Yeni_Kaledonya)”
Evet, yazımızdan özetleyerek aktardığımız gibi, Kanaky’yi ve tarihini böyle tanıttıktan sonra adanın siyasi, ekonomik ve askeri önemini anlattık somut olgularla. Ve özellikle adanın yeraltı serveti olan ve dünyadaki toplam rezervlerin yüzde 20-30’una tekabül eden Nikel’e ve Nikel’in Fransız ekonomisi için taşıdığı öneme dikkat çektik.
Yazımızda ayrıca, Kanaky-Yeni Kaledonya’nın; Fransız Polinezyası, Wallis ve Futuna ile birlikte, Pasifik’teki üç Fransız sömürgesinden biri olduğuna, Fransa’nın bu sömürgeleri nedeniyle sahip olduğu Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) ve Kıta Sahanlığı ile elde ettiği kara ve deniz sularının büyüklüğüne ve buralardan elde edilen ekonomik gücün önemine dikkat çektik.
Ve sonuç olarak;
“Kanak Halkı, çıktığı bu Sömürge Kurtuluş Mücadelesini zaferle sonuçlandıracaktır en kısa sürede. Fransız Emperyalistleri ve onların adadaki torunları, adanın gerçek sahibi yerli halkın isteklerini kabul etmek zorunda kalacaklardır. Tarih bunu böyle söylüyor. Böyle yazıyor.”, dedik.
Evet, Tarih böyle söylüyor ve böyle yazıyor. Yarın da böyle yazacak.
Kanak Halkı, zorlu ve mücadele dolu yıllardan sonra, çektiği onca acıdan sonra Fransız Emperyalistlerini, Fransız Sömürgecilerini dize getirdi, yendi ve topraklarından kovdu, diye yazacak. Eminiz bundan.
Çünkü, halklar sürgit boyun eğmezler zalimlere. Onların zulümlerine bir yere kadar tahammül eder, bir yerden sonra isyan eder ve alırlar haklarını, kazanırlar Ulusal Bağımsızlıklarını…
Şimdi fikri takip yaparak Kanaky’deki son gelişmeleri gözden geçirelim.
***
Yeni ülke kuruluyor: İmzalar atıldı, bayrağı belli oldu!
17 Temmuz 2025
Yeni Kaledonya, şimdi kendi bayrağını dalgalandırmaya hazırlanıyor. Bougival’da imzalanan anlaşmayla, ada halkı ile Paris yönetimi arasında Fransa’ya bağlı ancak kendi kimliğini taşıyan özel statülü bir Yeni Kaledonya devleti için ilk adım resmen atıldı. Dünyada halen 195 ülke bulunurken bunların 193’ü BM üyesi. Yeni ülke ile birlikte dünyadaki ülke sayısı 196’ya yükselmiş olacak.
Fransa’nın Bougival kentinde, Yeni Kaledonya’nın geleceğine ilişkin tarihi bir anlaşma imzalandı. Fransa’ya bağlı özerk bir yapı olarak kurulacak Yeni Kaledonya devleti, bağımsızlık yanlıları ile Paris hükümeti destekçilerini ortak bir zeminde buluşturdu.
Fransa’nın denizaşırı toprağı olan Yeni Kaledonya’nın kurumsal statüsünü belirleyen 13 sayfalık anlaşma, Ada’nın siyasi kaderini yeniden şekillendiriyor. Bougival’de gerçekleşen görüşmelerin ardından taraflar, Fransa bünyesinde özel statülü bir devlet kurulması konusunda uzlaştı.
Yeni Kaledonya vatandaşlığı resmen tanımlanacak
Anlaşmaya göre, Yeni Kaledonya vatandaşlığı resmen tanımlanacak. Bu vatandaşlığa sahip olanlar, aynı zamanda Fransız vatandaşı olarak kabul edilecek. Bu madde, Ada halkının hem yerel kimliğini hem de Fransa ile olan bağını korumayı amaçlıyor.
Yeni Kaledonya’da 2025 yılı boyunca herhangi bir seçim yapılmayacak. 2026’da düzenlenecek belediye seçimlerine ise sadece Ada’da doğmuş olanlar ya da kesintisiz en az 15 yıl burada ikamet etmiş kişiler katılabilecek. Bu düzenleme, yerel halkın siyasi temsil gücünü artırmayı hedefliyor.
Halk referanduma gidecek
Ada’nın en önemli yeraltı kaynağı olan nikel için kapsamlı bir stratejik plan hazırlanacak. Ekonomik bağımsızlık ve sürdürülebilir kalkınma açısından bu kaynak, Yeni Kaledonya’nın en büyük kozlarından biri olarak öne çıkıyor.
Anlaşmanın nihai şekli, Yeni Kaledonya halkının oyuna sunulacak. Referandum yoluyla Ada halkı, bu yeni yapılanmayı onaylama ya da reddetme hakkına sahip olacak.
Anlaşmanın kabul edilmesi durumunda, uluslararası kamuoyunun Fransa bünyesindeki Yeni Kaledonya devletini tanıması bekleniyor. Fransız basını ise süreci “tarihi” olarak nitelendirerek gelişmenin önemine dikkat çekti.
Dünyada resmi olarak 195 ülke var
2025 itibarıyla dünyada 195 ülke var. Yeni ülke ile bu sayı 196 olacak. Birleşmiş Milletler’e üye ülke sayısı ise 193…
Bu ülkeler uluslararası alanda genel olarak tanınan egemen devletler.
BM üyesi olmayan 2 ülke ise Vatikan ve Filistin Devleti” (https://www.ekonomim.com/dunya/yeni-ulke-kuruluyor-imzalar-atildi-bayragi-belli-oldu-haberi-830208)
***
Gördüğümüz gibi, Bağımsızlık talep eden yerli Kanak Halkı, mücadelesinde yeni bir aşamaya ulaşıyor. Taleplerinin büyük bir kısmını elde ediyor. Bağımsız bir Devlet olma yolunda önemli bir kazanım elde ediyor. Birleşmiş Milletler’e Üye olmasının yolu açılıyor. Bundan sonraki adım, Fransa’dan tümüyle koparak Siyasi Bağımsızlığını tümüyle elde etmek olacaktır. Aynı zamanda Ekonomik Bağımsızlık yolunda da kazanımlar elde ediyor Kanak Halkı.
Fransız Emperyalistleri, bundan önce, adaya sonradan gelmiş-getirilmiş kişilerin de seçimlerde oy kullanmasını istiyordu. Böylece de yerli Kanak Halkını azınlığa düşürerek, daha önceki (2018, 2020 ve 2021. Yine bildiğimiz gibi, 2021 Referandumunu yerli Kanak Halkı Boykot etti.) Referandumlarında olduğu gibi, Bağımsızlık aleyhinde karar çıkartmak istiyordu. Bunu hayata geçirmek istiyordu. Ancak yerli Kanak Halkı mücadelesiyle bu girişimi önlemiş oluyor.
Ne diyordu Yeni Kaledonya Gençlik, Spor ve Kültür Bakanı Mickael Forrest?
“(…) Bir Kanak hayatta olduğu müddetçe bağımsızlığı için savaşacaktır.”
(https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yeni-kaledonyali-bakan-forrest-bir-kanak-hayatta-oldugu-muddetce-bagimsizligi-icin-savasacaktir/3232689)
Kanak Halkının elde ettiği bu yeni statü, belki de dünyada bir ilk. Böyle bir uygulama belki de ilk kez hayata geçecek. Ama geçecek. Burada kazanan Kanak Halkıdır. Kanak Halkının mücadelesidir.
Sosyal olaylar hayatta düz bir çizgi halinde ilerlemiyor bildiğimiz gibi. Elbet gönül, “Tam Bağımsızlık” istiyor. Ama hayat iniş ve çıkışlarla doludur. İlerlemeler ve gerilemelerle doludur. Kanaky Halkının mücadelesi de böyle ilerliyor, böyle ilerleyecek. Ama sonunda mutlaka zaferle sonuçlanacak. Buna inancımız tam…
20 Temmuz 2025