Hangi Batı?

Memleketimizde Batılılık veya Batıcılık kavramları hep tartışılır.  Batımızdan hep emperyalistler geldiği için bu kavramlar doğrudan emperyalizmle ilişkilidir. Attila İlhan, şairliği ve romancılığının yanı sıra ideolojik diyebileceğimiz kitaplar da kaleme almıştır. Attila İlhan, “Hangi Batı” adlı eserinde, ülkemiz aydınlarındaki Batı hayranlığını, bunun emperyalizm ile ilişkilerini ortaya koyuyor. Tarih kitaplarında bizlere anlatılan Batılılaşma hareketlerinden Tanzimat Fermanı’nın, Osmanlı İmparatorluğu’nun sömürgeleştirilmesi yolunda önemli bir adım olduğunu ifade ediyor Attila İlhan. Ülkemizde 19’uncu Yüzyıl sonu ve 20’nci Yüzyıl başında Batıda eğitim alan aydınların,  ülkeyi yönetenler tarafından nasıl ehlileştirildiğini anlatıyor.  Burada Rusya örneğinini de vererek, Puşkin gibi bir yazarın da Rus Çarları tarafından düzene bağlı hale getirildiğini anlatıyor. Türkiye’de Meşrutiyet dönemindeki aydınların padişahlarla olan ilişkilerindeki gelgitlerin nedenlerini ortaya koyuyor. Mustafa Kemal’in bu aydınlardan farkını ortaya koyup, Kurtuluş Savaşı’mızı nasıl planladığını anlatıyor.

Attila İlhan’ın bu kitapta kullandığı “komprador aydın, komprador burjuvazi” benzetmesi başlangıçta uygun ama Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Komprador Burjuvazinin, yerini yerli Finans-Kapitalin aldığını göremiyor Attila İlhan.  Kurtuluş Savaşı’mızda ve Türkiye Cumhuriyetinin ilk yılarında Sovyetler Birliği ve Lenin’in desteğini bu kitapta ortaya koyuyor.

Attila İlhan, Türkiye için hedefin Batılılaşmak değil, Çağdaşlaşmak olduğunu, Mustafa Kemal Atatürk’ün de böyle ifade ettiğini söylüyor. Burada çağdaşlaşmaktan kastın, kapitalist düzen olduğu ortaya açık olarak konmuyor. Bu dönemi de Ulusal Demokratik Devrim diye niteliyor. Usta’mız Hikmet Kıvılcımlı’nın ortaya koyduğu gibi devrimlerin önündeki engellerden en önemlisinin ülkemize kök salmış durumda bulunan Tefeci-Bezirgân asalak Ortaçağcı sınıfı göremiyor Attila İlhan. Toprak meselesine hiç dokunmuyor. Oysa Ortaçağ’dan yani Derebeylik düzeninden çıkarken ilk yapılan iş toprak meselesinin çözümlenmesidir.  Ülkemizde, emperyalizmin de desteğini alan gerici sınıflar, sürekli olarak toprak reformunu engellemişlerdir.

Attila İlhan diğer taraftan ülkemizin 1940’lardan itibaren emperyalizm ile ilişiklerinin nasıl geliştiğini örneklerle ortaya koyuyor. Özellikle Menderes döneminde sömürge halklara sırt çeviren, ABD ve Avrupa emperyalist devletleriyle işbirliği yapan Celal Bayar-Menderes yönetiminin yaptıklarını anlatıyor.  Türkiye o yıllarda Cezayir Ulusal Kurtuluş Savaşı’nda Fransa’yı destekliyor. Irak’ta 1958’de Krala karşı,  halktan yana yönetime el koyan askerlere karşı, ABD’yle birlikte askeri müdahale yapılmasını öneriyor.

Kitapta önemli bir bölüm de ABD Dışişleri eski Bakanı Henry Kissinger’in 1973 yılında Nobel Barış ödülü alması anlatılır.  Eski CIA ajanlarından Victor Machetti, Kissinger için şöyle der;

“Kissinger esaslı bir numaracıdır, yani demek istiyorum ki yeryüzünde Nobel Barış Ödülü almaması gereken tek adam varsa o da Dr. Kissinger’dir. Şili’ye CIA’yı sokan odur. Allende iktidarı aldığı zaman şöyle demişti: “Halkı sorumluluğu idrakten aciz olduğu için bir ülke komünist olur iken biz niye eli kolu bağlı seyretmek zorunda kalacakmışız? Doğrusu anlamıyorum. Oysa resmi demeçleri neydi: Şili mi? Biz Şili’ye niye kötülük edecekmişiz? Ne münasebet. Şili Güney Kutbu’nun kalbine çevrilmiş bir hançerdir sadece hah, hah hah!”

Yani barış karşıtı ve faşist darbeler mimarı bir adama, Nobel Barış Ödülü verir “Hür Dünya”.

Attila İlhan bu kitapta Marksist olduğunu, Mustafa Suphi’lere yakın olduğunu da yazar. Türkiye’de emperyalizmden Kurtuluş Hareketinin İşçi Sınıfına dayanması gerektiğini yazar. Ama yöntemlerini ortaya koyamaz. Örgütlenme konusunda çözüm sunmaz.  Attila İlhan’ın “Hangi Batı” adlı kitabı özellikle ülkemizin yakın tarihini değerlendiren önemli bir kitap. Eksikliklerine ve bazı yanlış değerlendirmelerine rağmen,  günümüzde çok kullanılan Batılı, Batıcılık, Çağdaşlık Aydın olmak ve Emperyalizm kavramlarının değerlendirilmesi açısından okunması gereken bir kitap.

Kurtuluş Partili Bir Eğitim Emekçisi